Wist u dat er een historische band bestaat tussen België en Antarctica?
Al meer dan honderd jaar heeft België een bijzondere belangstelling voor Antarctica. Het begon met Adrien de Gerlache de Gomery die tussen 1897 en 1899 de eerste puur wetenschappelijke expeditie in Antarctica leidde. Met zijn schip de Belgica ontdekte hij er de Gerlachestraat en tal van eilanden. De expeditie was ook de eerste die overwinterde in het Antarctische pakijs. Aan boord waren onder meer de Noor Roald Amundsen en de Amerikaan Frederick Cook, die later zelf een belangrijke rol zouden spelen in de geschiedenis van de poolgebieden.
Adrien de Gerlache gaf in totaal 87 namen aan zijn geografische ontdekkingen. Familieleden, bekende personen en vooral steden en provincies die de expeditie financieel het meest ondersteunden, werden op deze manier vereeuwigd. En zo komt het dat de ruim 30.000 toeristen die jaarlijks naar het Antarctische Schiereiland reizen, niet om België heen kunnen. Ze varen onder meer langs Antwerpeneiland, Brabanteiland, Genteiland, Luikeiland en door de Vlaanderenbaai. De expeditie ontdekte ook het enige insect dat het ganse jaar door in Antarctica kan overleven: de Belgica antarctica.
In 1957-1958 leidde Gaston de Gerlache, de zoon van Adrien, de tweede Belgische Antarctica-expeditie uit de geschiedenis. Begin 1958 bouwden de expeditieleden op 70°25'33" zuiderbreedte het eerste Belgische wetenschappelijke onderzoeksstation: de Koning Boudewijnbasis. Daarna volgden nog twee Belgische expedities, waarbij onder meer het Fabiola- en het Belgicagebergte werden ontdekt.
Tussendoor, op 1 december 1959, was België een van de twaalf landen die als eersten het Verdrag van Antarctica ondertekenden. Het verdrag verbiedt militaire activiteiten of nucleaire proefnemingen in Antarctica. Enkel wetenschappelijk onderzoek is er toegelaten. Tevens zijn alle territoriale claims in de koelkast geplaatst. Na het Verdrag van Antarctica kwamen er nog een aantal aanvullende regelingen, waarvan het Protocol van Madrid (1991) de belangrijkste is. Het bestempelt Antarctica als een 'natuurreservaat, gewijd aan vrede en wetenschap'.
Van 1964 tot 1967 werkten Belgische wetenschappers samen met Nederland en van 1968 tot 1970 met Zuid-Afrika. Vanaf 1970 verloor België alle belangstelling voor Antarctica. In 1985 werden de Belgische activiteiten in het Zuidpoolgebied hervat via het wetenschappelijke Antarcticaprogramma van het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO). En sinds 2009 beschikt België opnieuw over een eigen onderzoeksbasis in Antarctica. De Prinses Elisabethbasis, die ter gelegenheid van het Internationale Pooljaar 2007/2008 gebouwd werd, draait volledig op duurzame energie.