het Belgische verzet de grootste heldendaad uit de geschiedenis van de clandestiene pers heeft verricht?
De uitgave van het stripalbum ‘Le faux Soir’ (De valse Soir) voert ons terug naar het verleden. Zo zien we hoe het verzet een pastiche van het toonaangevende Belgische dagblad ‘Le Soir’ maakte en verdeelde, nadat de Propaganda Abteilung het in beslag had genomen en het zo onder Duits bewind kwam. Bij dat unieke staaltje Belgisch surrealisme werd geen druppel bloed vergoten, maar werd humor verheven tot verzetswapen. De strip gaat over de helden op de achtergrond, die drie weken lang aan de gevaarlijke grap – ‘zwans’ in het Brusselse dialect – hebben gewerkt. Door hun ogen krijgen we een inkijk in het privéleven van de mannen en vrouwen die hun leven op het spel hebben gezet.
Daniel Couvreur zorgde voor de nodige documentatie, Denis Lapière (Michel Vaillant, Baard en Kale, Ludo …) stond in voor het scenario en Christian Durieux (Avel, Oscar, Les rêveurs du Louvre, Eerlijke lui …) verzorgde de tekeningen. Deze graphic novel gaat over de twee pagina’s tellende ‘faux Soir’, die naar aanleiding van de 25e verjaardag van de wapenstilstand van ’14-’18 op 9 november 1943 dubbelzijdig werd gepubliceerd. Op sublieme wijze toonde ze aan hoe sterk de drang was om zich te verzetten tegen de bezetter, wiens positie onherroepelijk begon te wankelen.
Het artikel ‘Du décrochage à la victoire défensive’ (‘Van de aftocht tot de defensieve overwinning’) ging over het onheil dat de Duitsers over zichzelf hadden afgeroepen in de USSR. In het artikel werd ook gezegd dat “het Duitse leger altijd de bedoeling had zijn front zodanig te verkleinen dat de Wehrmacht uiteindelijk volledig in de voorsteden van Berlijn zou zijn geconcentreerd.”* Die voorspelling is later uitgekomen. In een ander artikel wordt een denkbeeldige conferentie van de Asmogendheden in Berlijn beschreven, die aan bepaalde scènes uit ‘The Great Dictator’ van Charlie Chaplin doet denken. De gelegenheid werd ook aangegrepen om de spot te drijven met de rexisten (aanhangers van de extreemrechtse Rex-partij, die banden had met de bezetter) en met andere hooggeplaatste collaborateurs. Het album is een zorgvuldig, nauwkeurig en gedetailleerd relaas van de obstakels die moesten worden overwonnen om het huzarenstukje tot een goed einde te brengen: artikels opstellen en tekeningen maken, een drukkerij vinden, in een dergelijke periode van schaarste aan inkt raken, de operatie financieren, de exemplaren bewaren en verspreiden, en de gewoonlijke leveranciers te vlug af zijn. De ‘faux Soir’, waarin 75 jaar geleden de spot werd gedreven met nazi’s en rexisten, zorgde in het bezette België voor de nodige hilariteit, die zelfs doorklonk tot de geallieerde hoofdsteden Londen en Washington. Later zou de krant worden beschouwd als ‘het summum van journalistieke humor in oorlogstijden’. In 1955 bracht de Belgische regisseur Gaston Schoukens ‘Un soir de joie’ uit, een komedie met dramatische elementen die op die gebeurtenis is gebaseerd.
*Fragment uit de ‘faux Soir’ van 9 november 1943