Wist u dat de moderne loterij in België is ontstaan?

De loterij zoals we die vandaag kennen, vindt zijn oorsprong 580 jaar terug in Brugge. Het rekeningenboek 1441-1442 in het stadsarchief bevat een paragraaf die verwijst naar de Brugse uitvinding. Het concept verspreidde zich eerst in Italië, daarna in Europa en de rest van de wereld, met succes, want in drie landen op vier in de wereld speelt men in de loterij.

Aangenomen wordt ook dat er al loterijen waren in China in 200 v. Chr. en in het oude Rome, niet in de huidige vorm, waar een deel van de ontvangsten naar maatschappelijke projecten gaan.

Wat maakte van die Brugse uitvinding dan allemaal zo’n succes?

In 1441 vond in Brugge een openbare trekking plaats, met geldprijzen en een nauwkeurig lotenplan. De trekking moest middelen opbrengen voor een goed doel of om stadsprojecten te financieren.

Destijds worden wij geregeerd door de hertogen van Bourgondië, die veel machtiger zijn dan de Franse koning. Brugge speelde een belangrijke rol. Haar rijke kooplui drijven in de late middeleeuwen handel met het Balticum en het Middellandse Zeegebied. Feit is dat op 10 januari 1430, de laatste dag van de feestelijkheden rond zijn huwelijk met Isabella van Portugal, Filips de Goede (hertog van Bourgondië) de Orde van het Gulden Vlies instelt. Maar de Bruggelingen komen onophoudelijk in opstand tegen het Bourgondische gezag. In die mate dat Filips de Goede uiteindelijk een hoge boete oplegt, die de stadskas plundert. Zo kwam men op het idee van deze loterij om geld ten bate van de gemeenschap te vergaren. Liefst 4.304 loterijbriefjes verkochten als  warme broodjes bij die primeur, voor een bedrag van 1.737 florijnen. Nu ongeveer 170.000 euro als men rekening houdt met zes eeuwen inflatie.

Een kinderhand trok de lotjes en dat kon wel dagen duren. Het volk liep uitgelaten te hoop, met een toneelpodium voor het belfort. De naam ‘loterij’ komt van het Vlaamse lotinghe, wat ‘in parten of loten verdelen’ betekent, maar verwijst ook naar het toeval, het ‘lot’ of de ‘fortuin’. Het Italiaanse woord lotto heeft dezelfde herkomst. Het lijkt erop dat de Noord-Italiaanse steden, zoals Milaan en Florence, al vroeg soortgelijke spelen kenden, die ze eerst fortuna, ventura of venturina noemden en vanaf 1500 meestal lotto.

De Nationale Loterij gaat die verjaardag in Brugge vieren met drie feestelijke trekkingen in een middeleeuws jasje maar zal er tegelijk voor ijveren om de loterij als immaterieel Unesco-werelderfgoed te laten erkennen.