Sabena, ‘U bent in goede handen’

Sabena (Société Anonyme Belge d’Exploitation de la Navigation Aérienne) was een icoon van de Belgische trots, dat wereldwijd bekend werd. Na KLM (Nederland) en Avianca (Colombia), allebei opgericht in 1919, volgde in 1923 Sabena, de derde oudste luchtvaartmaatschappij ter wereld. Eerst vliegt ze vanop de luchthaven van Haren (ten noordoosten van Brussel), daarna verovert ze de wereld met een vloot militaire vliegtuigen omgebouwd tot burgertoestellen, die Europa doorkruisen (verbindingen Brussel-Londen en Brussel-Parijs) maar ook op de kolonie Congo vliegen (lijn Leopoldville-Stanleyville werd geopend). Maar het zijn ‘kneusjes’ uit de pioniersjaren van de luchtvaart, gebouwd als luciferdoosjes die zo hard trillen tijdens de vlucht dat je er één keer op twee misselijk van wordt. Ze maken zoveel herrie dat je watten in je oren moet stoppen. De cabine lekt, verwarming is onbestaande. Je rilt er van de kou en wanneer het toestel landt op het doorweekte terrein spat de modder er langs alle kanten tegenop.

Anderhalf jaar na haar oprichting doet Sabena haar naoorlogse recyclagevloot van de hand. Na de aankoop van de tweemotorige Handley Page HP W8b voor Europa schaft ze in 1925 voor de Congo-verbinding de driemotorige HP W8f en de de Havilland DH50 aan. Traag maar zeker gaat de technologie erop vooruit. De nieuwe modellen zijn uitgerust met cabineverwarming, aangesloten op de uitlaat, en een betere geluidsisolatie. Door de 3 zwaardere motoren kunnen er maar tien passagiers mee. Georges Nelis, de vader van de burgerluchtvaart in België, doet deze commerciële toegeving in ruil voor een verhoogde veiligheid. Veiligheid is dé reden voor het succes van het luchtvervoer.

Thieffry, een bolleboos van de Belgische luchtmacht van ’14-’18, vloog in 1925 als eerste van België naar Congo, in 75 uur gespreid over 51 dagen. Dit huzarenstuk was mogelijk dankzij de onvoorwaardelijke steun van koning Albert I, die het vliegtuig van Sabena uit eigen zak zou betalen mocht het verloren gaan. Sabena, dat van bij aanvang sterk gekant was tegen dit experiment, wist nochtans maximaal ‘profijt’ te halen uit deze prestatie toen het uiteindelijk Léopold Roger, een piepjonge en erg bekwame piloot, en Joseph (Jeff) De Bruycker, een weergaloze mecanicien meestuurde. Zodra het experiment geslaagd bleek, deed de Belgische luchtvaartmaatschappij er alles aan om de lijn commercieel te exploiteren, maar ze moest wachten tot 1935 voor de eerste commerciële verbinding een feit was …

Voor de Tweede Wereldoorlog breidt ze haar vloot uit met de beroemde DC-3 Dakota. Nochtans kan ze haar activiteiten pas na de oorlog hervatten, in het kader van een sterk evoluerend commercieel luchtvervoer.  Stewardessen worden nu vaker ingezet en de maatschappij koopt eerst de types DC-4, DC-6 en DC-7 aan en treedt later het tijdperk van de straalmotoren binnen, met de Boeing 707, gevolgd door de Boeing 747 en de DC-10.

Sinds 1946 breidt onze nationale luchtvaartmaatschappij haar bestemmingennetwerk gestaag uit, met een sterke nadruk op Afrika (Léopoldville-Kinshasa, Dakar, Entebbe, Douala, Kano, etc.), die voor haar toonaangevend waren en naast de verbinding Brussel-New York een belangrijk marktaandeel vormden. Azië zal altijd de zwakke schakel in het netwerk blijven. Behalve naar Tokio en India doet de maatschappij geen bestemmingen aan op dat continent.

Ondanks haar talrijke activiteiten is Sabena evenwel nooit echt een rendabele onderneming geweest. Ondanks alle inspanningen om Sabena er economisch weer bovenop te helpen, door te besparen op de kosten en op het personeel. Op 7 november 2001 werd Sabena, de tweede grootste luchtvaartmaatschappij in Europa, failliet verklaard.

Maar de geschiedenis van de Belgische luchtvaart hield niet op met dat faillissement: ondanks de ongerustheid en de voortzetting in de schoot van Eurowings zou Brussels Airlines moeten overleven en vooral opent het gloednieuwe Belgische Air Belgium nieuwe horizonten vanuit Charleroi …