Nu spannend museum in Heuvelland maar eens … supergeheime ondergrondse commandobunker
Tussen 1952 en 1956, in volle Koude Oorlog, hadden topgeheime graaf- en bouwwerkzaamheden plaats onder de zuidflank van de Kemmelberg in de huidige West-Vlaamse gemeente Heuvelland. Hier bouwden de Benelux, Frankrijk en Groot-Brittannië diep onder de grond een coördinatiepost voor een West-Europees luchtverdedigingssysteem. Nu is het een museum van de militaire geschiedenis.
Aan de Lettingstraat 64 in Heuvelland staat een onopvallend rechthoekig huis in rode baksteen met een even doodgewoon zadeldak. De omgeving ademt landelijkheid en rust uit. Maar schijn bedriegt. Het gebouw camoufleert een relikwie uit de Koude Oorlog, een verdedigingsstelling die zou waarschuwen tegen een mogelijke dreiging of aanval uit het Oostblok. De bouwplaats was volledig onttrokken aan het oog, zodat de schaarse buurtbewoners er maar wat op los gisten. De bouwvakkers hadden geen flauw benul van wat ze eigenlijk aan het bouwen waren en ze werden dan nog eens geregeld vervangen ook. Zelfs op het hoofdkwartier van de Belgische Defensie was nauwelijks iemand op de hoogte van het militaire project. Wat zich hier heeft afgespeeld bleef decennialang gehuld in mysterie. Tot na de val van de Muur van Berlijn in 1989 het best bewaarde geheim van het Belgische leger. Alleen de schoorsteenpijpjes van de luchtventilatie hadden roekeloze speurneuzen op het spoor van een ondergronds raadsel kunnen brengen …
Het camouflagehuisje is gebouwd over een vloerluik, dat via een trap toegang geeft tot het 15 m lager gelegen centraal operatiekwartier op niveaus -1 en -2. Dit was het zenuwcentrum van de commandobunker, met de grote kaartenzaal. Vanuit de vargaderzalen en hun kantoor rondom op niveau -1 had de staf van zowel de land-, de zee- als de luchtmacht door een glazen vitrine een goed zicht op dit kloppende hart van de constructie. De eigenlijke bunker meet 30 x 30 m, heeft 3 m dikke muren en is voorzien van een vlottend betonnen dak van 1,15 à 2,90 m dik. De grondlaag tussen het dak en de bunker moest bij een eventueel bombardement de schok dempen. En het koperen omhulsel rond de buitenmuren beschermt tegen elektromagnetische straling. Voorts zijn er aanwezig: technische installaties zoals twee dieselgeneratoren voor de stroomvoorziening, verwarmingsbranders, luchtventilatie, een communicatiesysteem, telefooncentrale, telexapparatuur, radiodienst en militaire postdienst.
Toch nooit gebruikt voor luchtverdediging
Tegen dat de bunker in 1956 klaar was, had de NAVO een eigen verdedigingssyteem geïnstalleerd. De Kemmelberg-bunker bleek niet NBC-veilig, dus niet bestand tegen de inslag van nucleaire, biologische of chemische wapens. Van 1963 tot 1995 fungeerde hij als geheim commandocentrum in geval van oorlog of conflict en voor grootschalige trainingsdoeleinden. In 2009 bouwde het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis de commandobunker om tot het voor jong en oud boeiende museum dat het nu is.