Albert Einstein in 1933 in De Haan heeft gewoond?
Als u ooit ’s in de Shakespearelaan in de Anglo-Normandische villawijk van De Haan komt, hou dan zeker even halt voor huisnummer 3. Van april tot september 1933 verbleef de wereldberoemde natuurkundige Albert Einstein (1879-1955) in Villa Savoyarde.
In 1933 werkte Albert Einstein aan de Universiteit van Berlijn. Toen Adolf Hitler begin dat jaar de macht greep, was de natuurkundige net in New York om college te geven over zijn relativiteitstheorie. Einde maart arriveerde hij met zijn vrouw Elsa Einstein-Koch op de SS Belgenland van rederij Red Star Line in Antwerpen. Zijn Joodse afkomst weerhield hem ervan naar zijn geboorteland terug te keren. Bovendien hadden de nazi’s zijn huis bij Berlijn doorzocht en koesterden ze plannen om de wetenschapper om het leven te brengen, want als overtuigd pacifist spaarde hij zijn kritiek op het nieuwe regime niet. De Gentse professor Arthur De Groodt en zijn echtgenote verleenden het onfortuinlijke echtpaar tijdelijk onderdak in hun kasteel Cantecroy, in Mortsel. Even later huurden ze voor Einstein, zijn vrouw, stiefdochter en secretaresse in het mondaine De Haan, dat ze goed kenden als vakantieoord, Villa Savoyarde, al bij al een vrij bescheiden optrekje. Intussen had hij in Brussel al zijn Duitse staatsburgerschap opgezegd, zijn ontslag ingediend bij de Universiteit van Berlijn en min of meer het plan opgevat definitief naar de VS te verhuizen, waar hij een mooi aanbod had gekregen om college te geven.
Timmerman vluchtte toilet in
Ten huize Savoyarde waaiden in die dagen geregeld schrijvers, geleerden en kunstenaars binnen. Zelfs koningin Elisabeth, afkomstig uit Beieren, waar ook Einstein was opgegroeid, is er over de vloer geweest. Ze kenden mekaar van begin jaren 1920 op de Solvayconferenties over chemie en fysica in Brussel en hadden sindsdien een innige band, met talrijke brieven en bezoekjes over en weer tot gevolg. Een oude timmerman, die een kapot venster in de villa moest herstellen, kon zijn ogen niet geloven toen plots onze vorstin verscheen en repte zich geschrokken het toilet in tot hij haar voetstappen hoorde wegsterven.
Gekissebis in het restaurant?
Op 2 augustus 1933 kwam de Franse minister van Onderwijs, Anatole de Monzie, naar Oostende om James Ensor een onderscheiding te geven. Uiteraard wilde hij ook Einstein ‘s ontmoeten. De excellentie en de kunstschilder zakten af naar sterrenrestaurant Au Cœur Volant, aan de Normandiëlaan 25 in De Haan, en overtuigden de natuurkundige zich bij hen te voegen. Helemaal vlekkeloos zou het etentje niet verlopen zijn. Nadat Einstein Ensor had verweten niks te snappen van zijn kleuren en op zijn beurt Ensor Einstein niks van zijn wiskunde, was Ensor dan maar vroegtijdig ingedommeld. Maar afgaande op de foto’s moet de porto rijkelijk hebben gevloeid en overheerlijk hebben gesmaakt. Het fraaie gebouw is nu uitgebreid met een appartementencomplex. Op zijn stamterras van hotel Belle Vue, achter zijn dagelijkse koffie en krentenbroodje, zal het er wel wat rustiger aan toe zijn gegaan.
Maar over die schijnbaar zorgeloze maanden lag de schaduw van het nazisme en antisemitisme. In september 1933 trok Albert Einstein definitief naar de VS. Nooit zou hij Europa weerzien.