Ruimte: grootste slapende zwart gat tot nu toe ontdekt

De materie in een zwart gat is zo dicht dat niets aan zijn immense zwaartekracht ontsnapt, zelfs niet het licht (vanwaar de naam ‘zwart gat’). De meeste zwarte gaten van stellaire massa die ons tot nu toe bekend waren, slokken de materie van een nabije stellaire begeleider op.

Maar als een zwart gat geen begeleider heeft die voldoende dichtbij staat om er materie uit te roven, geeft het helemaal geen licht af en is het uiterst moeilijk op te sporen. Van die zwarte gaten zegt men dat ze ‘slapen’.

Eén van deze objecten is zopas ontdekt door astronomen, waarvan zes van het Institut d’Astronomie et d’Astrophysique van de ULB, toen ze de ongewone beweging analyseerden van zijn begeleider, een oude reuzenster uit het sterrenbeeld Arend, op 1.926 lichtjaar afstand van de aarde.

Bijzonder aan dit slapende zwart gat, Gaia BH3 (Black Hole 3) genoemd, het derde dat dankzij Gaia is ontdekt, is dat het het tot nu toe zwaarst bekende is, 33 keer zwaarder dan de zon. Het vorige zwaarterecord stond op naam van een zwart gat in een röntgendubbelster van het sterrenbeeld Zwaan (Cyg X-1), met een geschatte massa van ongeveer 20 keer die van de zon.

De ULB-astronomen gebruikten de HERMES-spectroscoop op de Mercator-telescoop van het Instituut voor Sterrenkunde van de KULeuven, opgesteld in het observatorium in Roque de los Muchachos (La Palma, Canarische Eilanden), om de orbitale waarneming te valideren die de data van Gaia hebben opgeleverd voor de dubbelster waar Gaia BH3 toe behoort. Hun collega’s van de Koninklijke Sterrenwacht van België, de universiteit van Luik en de Universiteit Antwerpen van hun kant hebben mee de hogeresolutiespectrums van Gaia gekalibreerd. Dit leverde een exacte snelheidsmeting op, zodat ze de baan van het zwart gat om zijn stellaire begeleider konden berekenen.

Een indrukwekkende astronomische ontdekking die de Belgische knowhow op het vlak van internationaal onderzoek in de verf zet!