Ilya Prigogine, de Brusselator bekroond met de Nobelprijs voor Scheikunde
Ilya Prigogine, die in 1977 de Nobelprijs voor Scheikunde won voor zijn concept ‘dissipatieve structuren’, is een van de meest vooraanstaande Belgische wetenschappers ooit.
‘Prigogines belangrijkste bijdrage aan de theorie van de thermodynamica is dat hij die uitbreidde tot systemen ver van hun evenwicht’, legt het Nobelcomité van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen van Zweden uit. ‘Prigogine toonde aan dat er in dergelijke omstandigheden een nieuwe vorm van geordende structuren kan zijn. Hij noemde ze dissipatieve structuren, om aan te geven dat ze alleen in combinatie met hun omgeving bestaan.’
Ruimdenkend als hij was, weigerde hij in één enkel kennisdomein opgesloten te zitten. Trouwens, hij verklaarde de talrijke interacties die ons bevattingsvermogen van de wereld sturen graag via verschillende disciplines, door een parallel te trekken met zijn eigen levensloop en geestesgesteldheid. Als jonge emigrant van Joodse afkomst uit Moskou en banneling in Duitsland en in 1929 Brussel, wil hij begrijpen hoe men ertoe komt zijn eigen land te moeten ontvluchten. Hij gaat in de politiek maar moet rechten studeren. Benieuwd waarom een beschuldigde zich zus of zo gedraagt, studeert hij psychologie. Zoekend naar helder inzicht in psychologie en gedragswetenschap stuit hij op de werking van het menselijk brein. Aldus studeert hij biologie, chemie en tot slot biochemie. Hij gaat nog verder en om de chemische interacties te doorgronden, legde hij zich toe op de deeltjesfysica. Van fysica over astrofysica naar kosmologie. Dan pakt hij de fundamentele kwesties aan: materie, leegte, tijd en zijn onomkeerbare richting (de tijdsrichting). Om de tijdsrichting te begrijpen, moet hij de dissipatieve structuren bestuderen en het Brusselatormodel ontwikkelen.
Ilya Prigogine verwierp alle determinisme in fysieke processen. Hij verdedigde de stelling van een algemene waarschijnlijkheid met ruimte voor fenomenologische uitzonderingen. ‘De wegen die de natuur volgt, zijn niet met zekerheid te voorspellen; toeval speelt zijn rol: waar de natuur op een tweesprong staat, kunnen kleine verschillen, onbetekenende schommelingen, als de omstandigheden gunstig zijn, heel het systeem aanvallen, een nieuwe werkingsmodus instellen’, legde hij uit.
© Wikipedia Publiek Domein