De sfinx en de liefkozingen van kunstenaar Fernand Khnopff

Schilder, beeldhouwer, graveur en fotograaf: Fernand Khnopff (1858-1921) is een veelzijdig kunstenaar uit een kosmopolitisch gezin. Na zijn jaar Rechten aan de Université libre de Bruxelles volgde hij van 1876 tot 1879 tekenles aan de Academie voor Schone Kunsten van Brussel, samen met James Ensor.

De geliefkoosde thema’s van Fernand Khnopff zijn narcistische introspectie, de slaap, seksuele identiteit, stilte, eenzaamheid en bevreemdende landschappen. Hij overstijgt de realiteit en probeert de veelheid aan zintuigen te vatten. Zijn werk is veeleer mysterieus en zinnebeeldig dan reëel. De kunstenaar schildert een vreemde wereld, bevolkt door androgynen, versteende steden en zwijgzame vrouwen. Laten we evenmin zijn hechte band - die ook bij andere symbolisten bestaat - met de andere kunsten, vooral de literatuur, vergeten.

Twee soorten vrouwen typeren zijn werk: de sfinx en de engel. Nu eens zien we haar omringd door symbolen, dan weer als een onstoffelijk wezen  dat door de ruimte van het geheugen zweeft. Ze is in zichzelf gekeerd, overgeleverd aan dromen. De blik van de vrouwen op zijn schilderijen is erg belangrijk. Het is een lege, niet te doorstane blik, die de dood oproept, in het ijle kijkt, doet denken aan een andere wereld.

In 1883 is hij medeoprichter van de Brusselse avant-gardebeweging Les Vingt, waarvoor hij het monogram schildert. Onder invloed van de prerafaëlieten, en meer bepaald Edward Burne-Jones, woont Khnopff de eerste Salons van de Rozenkruisers bij, vanaf 1892 georganiseerd door Sâr Péladan. Hij ontwerp het frontispice van de meeste werken van de Rozenkruisermagiër.

In 1891 stelt hij in Engeland tentoon en ontmoet hij de prerafaëlieten in Londen. Voorts publiceert hij recensies en commentaren over Belgische artiesten en tentoonstellingen, in het blad The Studio.

Op de tentoonstelling van de Weense Secession in 1898 doet hij van zich spreken, ook internationaal. De ‘schilder van de geloken oogleden’ zal op zijn beurt kunstenaars als Edvard Munch of Gustav Klimt beïnvloeden.

Hoewel Khnopff, zoals veel symbolistische kunstenaars, bij leven internationaal beroemd is, raakt hij lange tijd in het vergeethoekje. Het is wachten tot de jaren 1970 voor zijn werk weer in de belangstelling komt.

Hier kunt u een groot aantal van zijn werken bewonderen.