Christian de Duve, bescheiden wetenschapper met grote staat van dienst

Het lysosoom en het peroxisoom zeggen u wellicht niet veel, maar de Belg Christian de Duve ontving in 1974 de Nobelprijs voor Geneeskunde voor de identificatie van deze celonderdelen. Het was het hoogtepunt in een indrukwekkende internationale wetenschappelijke carrière. Zijn motto luidde Per vivum ad verum, door te leven de waarheid.

Christian de Duve wordt op 2 oktober 1917 geboren in het Engelse Thames Ditton. Zijn ouders zijn België ontvlucht vanwege de Eerste Wereldoorlog. In 1920 keert het jonge gezin terug naar Antwerpen. In de jaren dertig en veertig studeert Christian de Duve geneeskunde en daarna scheikunde aan de KU Leuven. Hij heeft vooral belangstelling voor het onderzoek naar insuline en glucose. Na de Tweede Wereldoorlog trekt hij naar de Verenigde Staten en Zweden om zich te specialiseren in de biochemie en de celbiologie.

Na zijn studies doceert Christian de Duve aan de universiteit van Leuven en vanaf 1962 ook aan de Rockefeller University in New York. Maar het blijft niet alleen bij lesgeven. Hij leidt verschillende onderzoeksgroepen en ontdekt, samen met zijn medewerkers, twee onbekende celonderdelen: het lysosoom en het peroxisoom. Hiervoor ontvangt hij in 1974 de Nobelprijs voor Geneeskunde, samen met de Belg Albert Claude en de in Roemenië geboren Amerikaan George Emil Palade. Eerder kreeg hij al de Francquiprijs (1960), de belangrijkste Belgische wetenschappelijke onderscheiding, en de Dr. A.H. Heinekenprijs (1973).

In 1974 richt Christian de Duve in Sint-Lambrechts-Woluwe, nabij Brussel, een nieuw internationaal onderzoeksinstituut op, het International Institute of Cellular and Molecular Pathology, later herdoopt tot het De Duve Institute. Dit instituut heeft als belangrijkste doelstelling fundamenteel, multidisciplinair onderzoek gericht op medische toepassingen.

Na zijn emiraat schrijft hij een vijftal boeken over de biologie van het leven en een autobiografie. In 1990 krijgt hij de titel van burggraaf. Ondanks al zijn verwezenlijkingen blijft hij erg bescheiden. “Ik heb iets ontdekt wat bestond. Er was alleen een goede techniek voor nodig. Als ik het niet had gevonden, had iemand anders het wel gedaan. Je kunt het met een schattenjacht vergelijken.” Christian de Duve overlijdt op 4 mei 2013 nadat hij beslist heeft door euthanasie uit het leven te stappen.

Foto: © Julien Doornaert